Lí luận văn học là gì? Nhiệm vụ của lí luận văn học; Lí luận văn học với một số ngành nghiên cứu văn học, nghệ thuật.
I. Khái niệm.
Lí luận văn học là bộ môn có trách nhiệm nghiên cứu và điều tra những quy luật chung nhất của văn chương. Nó có trách nhiệm trải qua việc nghiên cứu và điều tra hàng loạt tác phẩm Ðông – Tây, Kim – Cổ, tìm ra những quy luật chung nhất, cái thực chất chung của văn chương – cái mà bất kể tác phẩm nào được gọi là văn chương đều có sự sống sót của nó .
Ví dụ : “ Văn chương phản ánh đời sống bằng hình tượng ”, đó là đặc tính chung của văn chương. Như vậy, những tác phẩm ngôn từ nào không phản ánh đời sống thì không gọi là văn chương. Nhưng phản ánh đời sống mà không bằng kiến thiết xây dựng những hình tượng – tức là “ những bức tranh về đời sống ” – thì cũng không phải là văn chương. Chẳng hạn : những bài diễn ca như diễn ca điều lệ hợp tác xã nông nghiệp, hay những bài kiểu như : “ Bài ca hóa trị ” là không thuộc văn chương thẩm mỹ và nghệ thuật. Vì chúng chỉ là những đoạn văn vần nhằm mục đích mục tiêu làm cho người ta dễ thuộc, dễ nhớ những pháp luật, những công thức. Chúng không có tính hình tượng .
Trong lúc đó, Chiến tranh và hòa bình của Lev Tolstoi là bộ sử thi và là những bức tranh, là “tấm gương phản chiếu cách mạng Nga” những năm đầu thế kỷ XIX. Hoặc bộ Tấn trò đời của Balzac là bức tranh hiện thực sinh động về xã hội tư sản pháp cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX. Hoặc cuốn tiểu thuyết bằng thơ Truyện Kiều là bức tranh hiện thực sinh động về xã hội Việt Nam, những năm cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX. Chúng là những tác phẩm văn chương vì chúng phản ánh đời sống dưới dạng những bức tranh về đời sống.
II. Nhiệm vụ của lí luận văn học.
Lí luận văn học có những trách nhiệm đơn cử sau đây :
Xác định thực chất xã hội của văn chương. Tức nó chỉ ra nguyên do hình thành và thôi thúc văn chương tăng trưởng ; mục tiêu ship hàng của văn chương là gì ; văn chương có tính năng trong đời sống xã hội ra làm sao …
Xác định công dụng thẩm mĩ của văn chương. Trong quy trình tái tạo quốc tế, đồng điệu quốc tế, con người có trách nhiệm đồng điệu quốc tế về mặt thẩm mĩ. Tức là sở hữu những giá trị thẩm mĩ của quốc tế và tạo ra cho quốc tế những giá trị thẩm mĩ mới. Bất kỳ một hoạt động giải trí phát minh sáng tạo nào của con người cũng có thứơ đo thẩm mĩ. Marx nói : con người phát minh sáng tạo quốc tế theo qui luật của cái đẹp. Vậy văn chương, cái đẹp mà nó bộc lộ và truyền thụ cho con người là gì ? Và bộc lộ bằng cách nào ? cách biểu lộ có gì khác với những hoạt động giải trí phát minh sáng tạo khác của con người ? v …
Xác định qui luật phản ánh hiện thực và đặc trưng của quy luật ấy. Giữa văn chương và đời sống xã hội có quan hệ gì ? Quan hệ đó như thế nào ? Ðặc trưng của quan hệ đó được bộc lộ ra làm thế nào ?
Xác định nguyên tắc thiết kế xây dựng hình tượng và nổi bật. Là một bộ môn thẩm mỹ và nghệ thuật, văn chương bộc lộ tính nghệ thuật và thẩm mỹ của mình trước hết ở tính hình tượng. Tức là ở chỗ phản ánh đời sống không phải trực tiếp khái quát thành công thức, định lí mà gián tiếp qua hình tượng. Vậy hình tượng là gì ? Giữa nó với công thức, định lí khoa học khác nhau ra làm sao. Giữa nó – những bức tranh về đời sống – và chính đời sống giống và khác nhau như thế nào ? Tại sao ? Bản chất, đặc trưng của hình tượng là gì ?
Xác định chiêu thức nghiên cứu và phân tích tác phẩm văn chương với những tiêu chuẩn về nội dung và hình thức. Phân tích tác phẩm là làm gì và làm như thế nào ? Những tiêu chuẩn nào được dùng làm địa thế căn cứ để nghiên cứu và phân tích .
Xác định những loại và thể của văn chương. Thế giới văn chương rất đa dạng chủng loại, phong phú. Từ trước tới nay, từ Ðông sang Tây, ta không hề tìm thấy 2 tác phẩm nào giống nhau trọn vẹn. Tuy vậy, phát minh sáng tạo thẩm mỹ và nghệ thuật không phải là tùy tiện, tùy hứng, mà là một việc làm được thực thi một cách có nguyên tắc, có địa thế căn cứ, theo một phương pháp nhất định. Những tác phẩm có cùng một phương pháp phản ánh, một phương pháp kiến thiết xây dựng tác phẩm sẽ được xếp vào một loại nhất định và trong từng loại sẽ có những thể .
Xác định qui luật phát sinh và tăng trưởng những trào lưu và chiêu thức sáng tác. Sáng tác văn chương cũng như nhiều hoạt động giải trí nhận thức và phát minh sáng tạo khác của con người là phải có giải pháp, có nguyên tắc. Lí luận văn học chỉ ra những nguyên tắc tư tưởng – nghệ thuật và thẩm mỹ bao quát của mối quan hệ giữa nghệ sĩ và thực tại đời sống trong quy trình kiến thiết xây dựng hình tượng .
III. Lí luận văn học với một số ngành nghiên cứu văn học, nghệ thuật.
1. Lí luận văn học với Lịch sử văn học.
Lịch sử văn học là bộ môn nghiên cứu và điều tra lịch sử dân tộc của văn chương. Nó có trách nhiệm nghiên cứu và điều tra quy trình phát sinh và tăng trưởng của những hiện tượng kỳ lạ văn chương dân tộc bản địa để xác đặc thù, vai trò vị trí, ý nghĩa, tính năng của chúng ; vạch ra sự ảnh hưởng tác động lẫn nhau giữa những nền văn chương, những tiến trình văn chương, những hiện tượng kỳ lạ văn chương .
Ví dụ : Quy luật phát sinh và tăng trưởng của văn chương Nước Ta là gì ? Sự giống nhau và khác nhau giữa nó với văn chương những dân tộc bản địa khác thế nào ? …
Giữa lí luận văn học và lịch sử vẻ vang văn học có mối quan hệ mật thiết. Cả hai đều có cùng đối tượng người tiêu dùng là văn chương. Một bên sẽ điều tra và nghiên cứu phương diện cấu trúc của văn chương, một bên khác nghiên cứu và điều tra phương diện sinh thành của văn chương. Nhưng chúng quan hệ qua lại. Không có cái này thì sẽ không có cái kia và ngược lại. Cái này sẽ làm tiền đề cho cái kia và ngược lại. Nghĩa là nếu không có quy trình tăng trưởng của văn chương thì cũng không hề có quy luật và đặc trưng chung của văn chương. Mặt khác, nếu không thấy được đặc trưng, quy luật chung thì cũng không chỉ ra được quy trình tăng trưởng của văn chương .
2. Lí luận văn học với Phê bình văn học.
Phê bình văn học là bộ môn chuyên phát hiện, phân tích bình giá các hiện tượng văn chương cụ thể mới ra đời theo quan điểm hiện đại.
Nó có trách nhiệm cổ xúy những thành tựu văn chương theo một khuynh hướng nhất định ; đồng thời, công kích những khuynh hướng trái ngược. Phê bình văn học còn có trách nhiệm hướng dẫn, giúp sức, gợi ý cho người chiêm ngưỡng và thưởng thức và vạch rõ ưu khuyết điểm cho người sáng tác .
Ví dụ : Một tác phẩm văn chương nào đó mới Open, nhà phê bình có trách nhiệm xem xét, định giá cho nó ; giá trị nội dung tư tưởng và hình thức thẩm mỹ và nghệ thuật so với đương đại và so với truyền thống cuội nguồn cũng như so với quốc tế … Phê bình văn học và lịch sử dân tộc văn học đều đề cập tới những hiện tượng kỳ lạ văn chương đơn cử. Nhưng phê bình văn học đứng trên quan điểm hiện đại để bình giá một một hiện tượng kỳ lạ văn chương mới sinh ra. Cho nên, tính văn minh và tính thời sự là đặc thù quan trọng của phê bình văn học. Còn lịch sử dân tộc văn học, tính lịch sử vẻ vang lại là đặc thù quan trọng. Nghĩa là nó điều tra và nghiên cứu những hiện tượng kỳ lạ văn chương đã xảy ra và trở nên không thay đổi. Người ta không hề tìm thấy khuôn mặt tổng lực của một nền văn chương trong quá khứ hay trong hiện tại ở phê bình văn học, nhưng điều đó lại là nhu yếu bậc nhất của lịch sử dân tộc văn học .
Phê bình văn học, lịch sử dân tộc văn học đề cập tới những hiện tượng kỳ lạ đơn cử, lí luận văn học nghiên cứu và điều tra những quy luật chung nhất. Cho nên, phê bình văn học và lịch sử vẻ vang văn học sẽ cung ứng những đánh giá và nhận định khái quát cho lí luận văn học. trái lại lí luận văn học được xem như thể bộ môn triết học đơn cử của văn chương. Nghĩa là nó cung ứng quan điểm, kiến thức và kỹ năng cho phê bình văn học. Cũng trên ý nghĩa ấy, về cơ bản, lí luận văn học được xem như là môn chiêu thức của phê bình văn học và lịch sử vẻ vang văn học .
3. Lí luận văn học và Phương pháp luận nghiên cứu văn học.
Ngày nay, trong quy trình tăng trưởng của mình. Khoa điều tra và nghiên cứu văn học hình thành bộ môn mới : phương pháp luận điều tra và nghiên cứu văn học .
Phương pháp luận điều tra và nghiên cứu văn học có trách nhiệm xác lập mạng lưới hệ thống những lí luận về giải pháp điều tra và nghiên cứu văn chương. Nó chỉ ra sự vận dụng những quan điểm Mác – xít, những tri thức khoa học và
chiêu thức nói chung vào điều tra và nghiên cứu văn chương và chỉ ra và chỉ ra chiêu thức có đặc thù đặc trưng nghiên cứu và điều tra văn chương .
Nghiên cứu văn học là một khoa học. Ðã là khoa học thì không hề có chiêu thức. Nếu không có giải pháp thì không hề có khoa học. Vì, giải pháp là con đường dẫn đến kỹ năng và kiến thức. Nhưng giữa nhà khoa học xã hội và nhà khoa học tự nhiên, con đường dẫn đến kỹ năng và kiến thức ấy là không giống nhau, mà là, có tính đặc trưng. Hệ thống lí luận những giải pháp nghiên cứu và điều tra văn chương sẽ mở đường cho những nhà nghiên cứu văn học nhanh gọn tiếp cận với chân trời khoa học .
So với lí luận văn học, phê bình văn học, lịch sử vẻ vang văn học … thì phương pháp luận là khoa học của khoa học. Hay nói cách khác nó là loại siêu khoa học .
Các khoa học : lí luận văn học, lịch sử dân tộc văn học, phê bình văn học … có phương pháp luận của mình. Ðó là, chiêu thức luận lí văn học, phương pháp luận lịch sử vẻ vang văn học, phương pháp luận phê bình văn học …
Ðấy cũng là toàn bộ lí do vì sao lí luận văn học là một bộ môn khó, trừu tượng, rất mới so với học viên đại trà phổ thông nhưng lại được sắp xếp vào học ngay đầu năm thứ nhất .
4. Lí luận văn học với Mĩ học.
Theo Lukin, Mĩ học là khoa học về thẫm mĩ trong hiện thực, về thực chất và quy luật của nhận thức thẩm mĩ và hoạt động giải trí thẩm mĩ của con người, là khoa học về những quy luật chung của sự tăng trưởng thẩm mỹ và nghệ thuật [ 1 ]
Ðối tượng của mĩ học là hàng loạt những quy luật cơ bản và thông dụng nhất của đời sống thẩm mĩ : tự nhiên, xã hội, nghệ thuật và thẩm mỹ .
So với mĩ học, lí luận văn học chỉ là một ngành của khoa nghiên cứu và điều tra một loại thẩm mỹ và nghệ thuật. Mĩ học là khoa học phương pháp luận của lí luân văn học. Mĩ học sẽ trang bị cho người nghiên cứu và điều tra văn chương nói chung và lí luận văn học nói riêng những cơ sở lí luận, những tiêu chuẩn thẩm mĩ, sự khuynh hướng cho lí luận văn học .
Chẳng hạn, một trong những vấn đề của lí luận văn học là lí giải về hình tượng văn chương. Muốn lí giải được điều này, lí luân văn học phải xem mĩ học đã giải quyết vấn đề hình tượng nghệ thuật như thế nào, rồi dựa vào đó mà lí giải hình tượng văn chương.
5. Lí luận văn học với Ngôn ngữ học
Ngôn ngữ học điều tra và nghiên cứu mọi hoạt động giải trí ngôn từ của con người để xác lập đặc thù và quy luật của những ngôn từ dân tộc bản địa .
Như vậy, đối tượng người dùng của ngôn ngữ học là ngôn từ của dân tộc bản địa nói chung. Trong lúc đó đối tượng người tiêu dùng của lí luân văn học là văn chương nghệ thuật và thẩm mỹ. Lí luận văn học có đề cập đến yếu tố ngôn từ, nhưng là ngôn từ văn chương thẩm mỹ và nghệ thuật, với tư cách là vật liệu xây dựng hình tượng thẩm mỹ và nghệ thuật. Hơn nữa, ngôn từ so với lí luận văn học chỉ là một trong những phương diện của hình thức nghệ thuật và thẩm mỹ .
Source: https://www.doom.vodka
Category: Tin tức
Leave a Reply
You must be logged in to post a comment.